Impressie bezoek aan de Valkenboskerk op 29 november 2022
Ongeveer 50 vrienden waren aanwezig op dit bezoek aan de Valkenboskerk, een beeldbepalend gebouw op de hoek van de Loosduinsekade en de Zuiderparklaan. Een kerk met een ingetogen en stijlvol interieur, met heel bijzondere art deco-accenten, die als het even kan behouden moeten blijven als dit godshuis straks wordt omgebouwd naar woningen. Onze voorzitter Rupert van Heijningen heet iedereen welkom en introduceert de sprekers, te beginnen met zijn achterneef, Nicolas van Heijningen, zoon van toenmalig architect Bart van Heijningen.
Historie
Bart van Heijningen vertelt over de geschiedenis van deze kerk, die al opgenomen was in de plannen van Berlage voor Rustenburg Oostbroek. Op een kruispunt van belangrijke verbindingswegen en in de as vanuit de binnenstad moest een markant gebouw komen dat van alle kanten zichtbaar zou zijn. Van de elf door (uiteraard gereformeerde) architecten ingezonden ontwerpen, werd dat van Van Heijningen verkozen. Een gebouw in de stijl van de Delftse en Amsterdamse School en met in het interieur invloeden van Bauhaus. De glas-in-loodramen werden van eenvoudige materialen, waaronder ‘flessenbodems’, gemaakt. De bouw van de kerk, die op dat moment nog omringd was door tuinbouw, duurde anderhalf jaar. Hij werd eind 1929 in gebruik genomen.
Actiecomité Valkenbos Blijft
Maar ook de Valkenboskerk kreeg te maken met het sterk teruglopend kerkbezoek. Eind 2013 stopten de erediensten. Ingrid de Frel van het Actiecomité Valkenbos Blijft en later Martijn Lentze, directeur van 070 Vastgoed, schetsen hoe het verder ging met de kerk. Toen in 2016 de kerk in handen dreigde te komen van projectontwikkelaars die het gebouw wilden slopen, kwamen buurtbewoners in opstand. Ze richtten ‘Actiecomité Valkenbos Blijft’ op, onder andere gesteund door Nicolas van Heijningen en ook door onze voorzitter Rupert van Heijningen, eveneens familielid van de architect. De verbeten strijd van de actiegroep voor behoud van de kerk hielp: er kwam een nieuwe inschrijvingsprocedure en de koop werd uiteindelijk gegund aan 070 Vastgoed. Het verkrijgen van de omgevingsvergunning is een complex traject geworden en corona heeft daarbij ook vertragend gewerkt. Maar de bouwvergunning is inmiddels verleend voor het realiseren van 36 appartementen van gemiddeld 80 m2. De plattegronden van de woningen zijn te zien in de kerk. Men verwacht de woningen in het derde kwartaal van ‘24 op te kunnen leveren.
Feiten en uitdagingen
Een van de architecten van architectenbureau StudioSchaeffer, verantwoordelijk voor het huidige ontwerp, licht een aantal zaken toe. Er zijn drie belangrijke uitgangspunten bij de transformatie: het beeld van het oorspronkelijke gebouw blijft zoveel mogelijk voor de wijk behouden, de toekomstige bewoners ervaren dat ze in een voormalig kerkgebouw wonen en de woningen voldoen aan alle duurzaamheidseisen. In het midden komt een atrium en aan weerszijden daarvan komen de woningen. Een van de uitdagingen is dat de woningen genoeg licht krijgen. Hiervoor worden in het dak grote nieuwe ramen gemaakt en de bestaande ramen worden naar beneden verlengd. Het glas-in-lood moet helaas wel verdwijnen evenals de mooie nokversiering binnen in de kerk. Aan de voorkant blijft het gebouw er hetzelfde uitzien, aan de achterkant komen aanpassingen. En in de toren kan ook gewoond worden. Er zal niet voor alle bewoners parkeergelegenheid zijn, daarom komen er 3 deelauto’s en is er voor 15 bewoners een parkeerplek in de parkeergarage op de Escamplaan.
Kansel en orgel
Voor de prachtige kansel met mozaïeken symbolen en schelpvormig klankbord, waarvoor bij de bouw Italiaanse vaklieden hiernaartoe kwamen, is nog geen bestemming gevonden. Integreren in het gebouw is niet mogelijk. Daarom mogen de (buurt)bewoners suggesties aanleveren voor een mooie herbestemming. Voor het orgel is in Noorwegen een bestemming gevonden.
Aan het eind van het programma hebben de aanwezigen nog genoeg tijd om alle plattegronden van de woningen en de maquette van de getransformeerde kerk van dichtbij te bekijken.
Met bijzondere dank aan 070 Vastgoed, die deze bijeenkomst voor de Vrienden heeft mogelijk gemaakt. Meer informatie: www.070vastgoed.nl en www.studioschaeffer.nl
